برگزیت و خروج احتمالی اسکاتلند از بریتانیا

نخست وزیر انگلیس اخیرا با ارسال نامه ای به 'دونالد توسک' رئیس شورای اروپا، تمایل رسمی کشورش را برای خروج از اتحادیه اروپا اعلام کرد. آغاز رسمی فرایند خروج انگلستان از اتحادیه اروپا، واجد پیامدهای حقوقی، سیاسی و اقتصادی قابل توجهی برای انگلستان خواهد بود. با این وجود به نظر می رسد برجسته شدن لزوم توجه به مطالبات بخشهایی چون اسکاتلند و ایرلند شمالی در مذاکرات خروج و بیشتر شدن احتمال خروج اسکاتلند از بریتانیا در صورت ناکامی در رسیدن به توافق با اتحادیه اروپا را باید از مهمترین پیامدهای مواجهه این کشور با موقعیت رسمی آغاز مذاکرات خروج در نظر گرفت.

خانم می بارها اعلام کرده است که فقدان توافق بهتر از توافق بد با اتحادیه اروپاست. با این وجود مقامات انگلیسی متوجه این مسئله هستند که ترک اتحادیه اروپا بدون توافق با آن، به معنای مواجهه با عدم قطعیت فوق العاده؛ مواجهه با تعرفه مشترک اتحادیه اروپا از جمله تعرفه بالای مواد غذایی و مواجهه شرکتهای انگلیسی معامله گر با اروپا با حرج و مرج حقوقی و همچنین چالشی شدن وضعیت میلیونها نفر از اتباع اتحادیه اروپاست که هم اکنون در انگلستان زندگی می کنند. با وجود اهمیت مسائل فوق، بیشتر شدن احتمال خروج اسکاتلند از بریتانیا در صورت ناکامی در رسیدن به توافق با اتحادیه اروپا را باید مهمترین پیامد احتمالی مواجهه این کشور با موقعیت رسمی آغاز مذاکرات خروج در نظر گرفت.

نمایندگان پارلمان محلی اسکاتلند که اکثریت کرسی های آن در اختیار اسکات های ملی گرا است، در آستانه فعال شدن ماده 50 پیمان لیسبون توسط دولت 'ترزا می'، به برگزاری مجدد همه‌پرسی جدایی از بریتانیا رای دادند. در این چارچوب در سالهای آینده ممکن است شاهد دو فرایند موازی در بریتانیا باشیم. ترک اتحادیه اروپا توسط انگلستان و ترک انگلستان توسط اسکاتلندی که در تلاش است در اتحادیه اروپا باقی بماند. در واقع مقامات حاکم بر انگلستان چاره ای ندارند جز اینکه به مطالبات مناطقی چون اسکاتلند و ایرلند شمالی در جریان مذاکرات خروج توجه کنند. بدیهی است از منظر قانونی، برگزاری مجدد رفراندوم خروج اسکاتلند از بریتانیا، مشروط به انتقال موقت قدرت از پارلمان بریتانیا به پارلمان اسکاتلند به مانند فرایند سال 2014 میلادی است. به نظر نمی رسد حداقل تا پیش از خروج کامل انگلستان از اتحادیه اروپا و در طول مذاکرات پیچیده با این اتحادیه، پارلمان بریتانیا شرایط برگزاری رفراندوم خروج اسکاتلند را فراهم آورد. با این وجود پارلمان بریتانیا نمی خواهد به عنوان باطل کننده اراده پارلمان اسکاتلند معرفی شود. انگاره ای که تقویت حمایت مردم از استقلال اسکاتلند را به دنبال خواهد داشت. در ضمن به نظر می رسد مردم اسکاتلند نیز منتظر نتیجه نهایی مذاکرات خروج خواهند نشست.

به نظر می رسد علاوه بر تلاش حزب ملی اسکاتلند برای بهره برداری از فضای روانی آغاز مذاکرات خروج برای افزایش درصد طرفدارن خروج از بریتانیا و پیش بردن برنامه سیاسی معطوف به جدایی از بریتانیا، این حزب در تلاش است از حربه رفراندوم خروج از بریتانیا در دو حوزه دیگر نیز بهره مند شود. اول آنکه دولت اسکاتلند همواره خواستار باقی ماندن انگلستان در بازار واحد اروپایی بوده است حال آنکه به نظر می رسد دولت محافظه کار انگلستان با هدف به دست آوردن کنترل مجدد بر ورود مهاجرین و فرار از نظارت دیوان عدالت اروپا، خروج سخت را انتخاب کرده باشد. در این چارچوب، گرچه بعید است که حزب ملی اسکاتلند موفق به کسب موافقنامه جداگانه ای برای باقی ماندن در بازار واحد اتحادیه اروپا شود، این حزب حداقل می تواند با حربه همه پرسی، در چارچوب منافع اسکاتلند، بر  شرایط خروج تاثیر بگذارد. مسئله دیگر نیز به "قانون لغو بزرگ" باز می گردد. به این معنا که دولت اسکاتلند به دنبال آن است که اطمینان حاصل کند که حق پارلمان اسکاتلند در خصوص جایگزینی قوانین به ویژه در حوزه کشاورزی؛ شیلات و محیط زیست محفوظ می ماند. بدیهی است مقاومت احتمالی دولت انگلستان در برابر مطالبات مورد اشاره دولت و مردم اسکاتلند، موجب افزایش تعداد طرفداران خروج از بریتانیا در اسکاتلند خواهد شد. در ضمن در صورتی که مذاکرات انگلستان و اتحادیه اروپا با شکست مواجه شود و به توافقنامه موقت و یا بلند مدتی با این اتحادیه منجر نشود، اسکاتلند چیزی برای از دست دادن نخواهد داشت و بعد از خروج از بریتانیا قادر خواهد بود به عنوان کشوری مستقل تقاضای عضویت را به اتحادیه ارائه نماید.

لینک اصلی مقاله

برای ارجاع دانشگاهی، حسین مفیدی احمدی، برگزیت و خروج احتمالی اسکاتلند از بریتانیا، موسسه تحقیقات و مطالعات ابرار معاصر ،فروردین 1396. 

برچسب‌ها: برگزیت, اسکاتلند, آغاز رسمی فرایند خروج انگلستان از اتحادیه اروپا, حزب ملی اسکاتلند