آمریکا گام‌ به‌گام از محور یورو آتلانتیکی جدا می‌شود

حسین مفیدی احمدی، پژوهشگر مسائل اروپا در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم، در خصوص اظهارات صدراعظم آلمان مبنی بر اینکه اروپا باید سرنوشت خود را به دست بگیرد، با اشاره به اینکه مواضع اروپایی­‌ها نشانه­‌ای از انگاره جدایی گام‌به‌گام آمریکا از محور یورو آتلانتیکی است، بیان داشت: اجلاس کشورهای عضو گروه هفت و تجمع رهبران ناتو در بروکسل نشانه‌ای از ناپایداری روابط یورو آتلانتیکی بود.

وی با توجه به اظهارات مقامات اروپا در مورد ترامپ گفت: سخنان مرکل پیرامون لزوم اتکای اروپا به خود یا سخنان اخیر زیگمار گابریل وزیر امور خارجه آلمان در این مورد که ترامپ روند گرمایش جهان را تسریع می‌کند و به مناطق پر مناقشه سلاح می‌فروشد، همچنین وی نمی‌خواهد مناقشه‌های مذهبی را  به‌صورت سیاسی حل کند و صلح اروپا را نیز به خطر می‌اندازد، نشانه‌ای از تفاوت بارز گفتمان امنیتی اروپا و آمریکا و انگاره جدایی گام‌به‌گام و تدریجی آمریکا از محور یورو آتلانتیکی است.

پژوهشگر مسائل اروپا با تأکید بر اینکه اگر محتوای بیانات مقامات آلمان پس از اجلاس گروه هفت تحلیل شود، این نتیجه حاصل می‌شود که اروپا به فرآیند بر سازی نظم جدیدی در این قاره وارد می‌شود، افزود: چند پدیده یا پدیدار با سفر اخیر ترامپ مرتبط است. پدیده نخست تردید اروپا نسبت به استمرار چتر امنیتی آمریکا است. در واقع ترامپ انتظار اروپا را در خصوص اعلام صریح استمرار چتر امنیتی آمریکا به‌ ویژه در حوزه ماده 50 منشور به‌ عنوان قلب ناتو بی‌پاسخ گذاشت. جملات غیر دیپلماتیکی از جانب ترامپ در خصوص صنعت خودروی آلمان ابراز شد که خود نشانه‌ای از قوت هنجارهای مبتنی بر حمایت گرایی در آمریکا است.

وی با اشاره به ابهام موجود در برخورد اروپا با ترامپ تأکید کرد: ترامپ تلاش سایر مقامات آمریکایی از جمله وزیر امور خارجه یا وزیر دفاع آمریکا در خصوص اطمینان‌بخشی به اروپا در خصوص استمرار چتر امنیتی را با بیانات و کنش‌های خود در این اجلاس خنثی می‌کند. به نظر می‌رسد برای اروپا سخت شده که میان سیاست‌های اعلامی و اعمالی ترامپ تمایز قائل شود و دچار ابهام و سردرگمی شده است.

مفیدی احمدی با توجه به جایگزینی نگاه منفعت ‌محور به‌ جای نگاه ارزش محور آمریکا به اروپا اشاره داشت: در نظر اروپا، آمریکا به متحدان غربی‌ خود بیشتر از منظر شروط و منافع اقتصادی نگاه می‌کند؛ این در حالی است که این مجموعه از کشورها حول ارزش‌های مشترک مانند حقوق بشر و لیبرال دموکراسی گرد هم آمده‌اند.

وی با تأکید بر تردید اروپا نسبت به استمرار تعهد آمریکا به تحریم روسیه مطرح کرد: مقامات اروپایی در این مورد در هفته‌ها و روزهای اخیر مواضع و بیانات متضادی را از مقامات آمریکایی شنیده‌اند. برای مثال ترامپ در اجلاس اخیر بر لزوم تمرکز بر تهدید روسیه تأکید کرد؛ اما از طرف دیگر، مشاور وی احتمال تجدید نظر در تحریم­‌های روسیه را مطرح کرد. به نظر می‌رسد این نگرانی در کشورهای اروپای شرقی بیشتر است. مثلاً رئیس‌جمهور اسلواکی مطرح می‌کند که از زمان انتخاب ترامپ یک نگرانی وجود دارد که انتظار آن را داشت.

پژوهشگر مسائل اروپا با اشاره به بروز نشانه‌های قدرتمندی از حرکت اروپا به سمت خوداتکایی ژئوپلیتیکی گفت: علاوه بر سخنان مرکل و گابریل، رئیس‌جمهور لهستان اشاره کرده است که اروپا تنها مصرف‌کننده امنیت نیست، بلکه مولد آن نیز است. به نظر می‌رسد پدیده بعدی حرکت آلمان در مسیر ایجاد نظمی جدید در اروپا به همراهی فرانسه است. گرایش‌های آتلانتیکی مردم آلمان در یک دهه اخیر تا حد زیادی کاهش پیدا کرده بود. با انتخاب ترامپ روند کاهش گرایش‌های آتلانتیکی مردم آلمان نیز تشدید یافت. در واقع این انگاره که اتحاد آلمان با آمریکا ثبات‌بخش و مقوم لیبرالیسم است، در آلمان در حال تضعیف است.

وی با تأکید بر ایجاد نظمی جدید در اروپا مطرح کرد: به نظر می‌رسد اروپا از جمله آلمان از متحدان آنگلوساکسونی خود دورتر می‌شود. آلمان نسبت به روسیه‌ای که تهاجمی‌تر است، آسیب‌پذیرتر می‌شود. این کشور به همراه فرانسه تلاش خواهد کرد نظم جدیدی به‌ویژه در حوزه مسائل امنیتی اروپا ایجاد کند.

لینک اصلی مصاحبه